Biện pháp khắc phục úng ngập sau mưa bão đối với cây ăn quả

1.     Nguyên nhân nào dẫn đến cây trồng bị ảnh hưởng do ngập lụt?

Do ảnh hưởng của điều kiện thời tiết bất lợi, sau thời gian mưa lũ kéo dài, vườn cây bị ứ đọng nước, ngập nước do thoát nước không kịp đã làm cho tình trạng ngập sâu nghiêm trọng hơn. Khi nước rút, trời nắng trở lại, cây trồng dễ bị hiện tượng sốc nhiệt, điều này thể hiện qua việc cây ủ rũ, vàng lá, rụng lá, nặng hơn là chết cây. Vậy đâu là nguyên nhân và chúng ta cần có biện pháp kỹ thuật như thế nào để xử lý nhằm khắc phục thiệt hại do ngập nước gây ra.

Thứ nhất: Lý do lớn khiến cây trồng bị suy kiệt và chết ngạt là vì đất bị bão hòa nước, gây thiếu Oxy vùng rễ lâu ngày do ngập nước và tạo lớp váng bề mặt dày sau khi nước rút. Oxy trong không khí không thể khuếch tán vào đất, rễ cây không thể lấy Oxy để hô hấp. Đất trồng bị thiếu oxy, ảnh hưởng đến áp suất thẩm thấu của rễ, cây trồng gặp khó khăn khi thực hiện quá trình trao đổi khí và hấp thụ các dưỡng chất.

Thứ hai: Ở điều kiện ngập nước kéo dài, sẽ gây ra hiện tượng hô hấp kỵ khí, là môi trường phát triển cho các vi sinh vật yếm khí sinh ra các chất độc hại đối với tế bào lông hút của rễ. Trong thời gian ngập nước, các vi sinh vật yếm khí này sẽ tạo ra Acid hữu cơ, CO2 và một số chất độc hại cho cây trồng, các lông hút trên rễ sẽ bị chết, rễ bị thối hỏng, không còn lấy được nước và các chất dinh dưỡng cho cây, làm cho cây thiếu chất, suy kiệt. Khi bị ngập lâu ngày rễ cây không còn khả năng phục hồi và cây sẽ chết.

Thứ ba: Khi bị ngập nước, cây trồng mất sức đề kháng, khả năng chống chịu kém, làm phá hủy lớp vỏ rễ bên ngoài, tạo điều kiện cũng là con đường cho vi khuẩn và nấm xâm nhập dễ dàng vào bên trong rễ gây hiện tượng thối rễ, làm cây trồng không thể hấp thu nước và dinh dưỡng nuôi cây, cây mất sức và nếu không khắc phục kịp thời cây sẽ chết.

Mỗi loại cây trồng có khả năng chịu ngập khác nhau, thường các loại cây ngắn ngày chịu úng kém hơn cây lâu năm. Ngập úng đã tác động đến quá trình trao đổi chất của cây trồng và đặc biệt là nhóm cây trồng cạn. Những nguyên nhân trên sẽ làm cho cây quang hợp và hô hấp kém, không thể hấp thu dinh dưỡng qua đường rễ và quang hợp qua đường lá để chuyển hóa dinh dưỡng nuôi cây.

2.     Biểu hiện của cây trồng ảnh hưởng do ngập như thế nào?

Vườn cây bị ngập úng, rễ cây sẽ bị hư hại, bị tổn thương trước rồi dẫn đến biểu hiện trên thân cành lá và rụng quả. Tuy nhiên, khi quan sát, biểu hiện ảnh hưởng cây trồng bị ngập nước, chúng ta chỉ có thể thấy qua trạng thái thể hiện trên cây trước - phần trên mặt đất. Các biểu hiện đó là:

• Lá có màu xanh nhạt hoặc lá bị vàng úa, chồi non chậm phát triển, đôi khi lá có màu nâu, khô cháy mép.

• Biểu hiện tăng thêm là rụng lá, kể cả lá non, rụng hoa và rụng trái.

• Nặng hơn là toàn cây bị héo rủ và chết.

3.     Biện pháp khắc phục và phục hồi vườn cây trong và sau ngập lụt?

Khi cây trồng đang trong tình trạng yếu, cây chưa hồi phục tuyệt đối không được bón phân. Lúc này cây không hấp thu được, lãng phí phân và phản tác dụng. Nếu bón đạm khi cây chưa hồi phục, cây dễ bị nứt quả, rụng quả. Nếu bón phân hữu cơ cần nhiều oxy để phân giải sẽ gây yếm khí đất, rễ cây chậm phục hồi. Để hạn chế, khắc phục thiệt hại cây trồng sau ngập úng do đợt mưa lũ gây ra sau đây là một số giải pháp:

3.1. Đối với cây bị hại nặng toàn bộ lá bị rụng, cành bị chết.

- Tiêu hủy ngay những cây bị vàng lá, rụng lá, thối rễ nặng không có khả năng phục hồi ra khỏi vườn cây ăn quả; tưới thuốc nấm, thuốc trừ rệp sáp và tuyến trùng vào khu vực cây bị tiêu hủy để khống chế nguồn bệnh, rệp sáp và tuyến trùng lây lan.

- Sử dụng sản phẩm Trichoderma Fote liều lượng 1kg/1000 m2 để bổ sung nấm đối kháng ức chế sự phát triển của các loại nấm gây hại, đồng thời giúp phân hủy chất hữu cơ và lân khó tiêu trong đất.

3.2. Đối với cây, vườn cây bị gãy cành, đổ nghiêng.

Bước 1: Ngay sau khi hết mưa, khơi thoát nước vườn cây, tiến hành dựng thẳng gốc cây, dung cọc để chống cây không bị nghiêng trở lại (Áp dụng đối với cây thân gỗ)

 Bước 2: Cắt bỏ cành gãy/bị tổn thương do bão, ngập lụt. Cụ thể:

+ Đối với cây còn nguyên vẹn cành hoặc có rất ít cành bị gãy (<1/3 tán cây gãy): Chỉ cắt bỏ cành gãy, sau khi cây phục hồi mới tỉa cành tạo tán.

+ Đối với cây có bộ tán bị gãy nhiều(.1/3 tán cây gãy): Cắt bỏ toàn bộ cành gãy, để lại cành còn lá (cành thở), sau khi cây hồi phục sẽ tiến hành tạo lại bộ tán.

+ Đối với cây mang quả cần căn cứ vào mức độ gãy đổ để tỉa bớt hoặc cắt hết quả trên cây để tập trung dinh dưỡng nuôi cây, khôi phục cây.

Lưu ý: Đối với các vết tổn thương lớn do đổ gãy hoặc cắt bỏ phải xử lý bằng dung dịch sát khuẩn (quét nước vôi, dung dịch Booc-đô hoặc các thuốc BVTV có gốc đồng)

Bước 3: Xới phá váng mặt đất xung quanh gốc cây (độ sâu 5 – 10 cm) để rễ cây có thể hút được oxy.

+ Sử dụng chế phẩm vi sinh Trichoderma Forte với liều lượng 1kg/1000 m2 để bổ sung nấm đối kháng ức chế sự phát triển của các loại nấm gây hại, đồng thời giúp phân hủy chất hữu cơ và lân khó tiêu trong đất.

+ Sử dụng Tenabio RU (là một dạng humic phân tử lượng thấp giúp cây dễ dàng hấp thu); liều lượng sử dụng 2 lít/ha pha với 5.000 – 10.000 lít nước tưới đều quanh gốc để phục hồi bộ rễ, kích thích ra rễ mới.

Bước 4: Khi cây bắt đầu phục hồi, định kỳ phun bổ sung các loại phân bón qua lá; tiếp tục bón phân bón kích rễ và bổ sung phân NPK tổng hợp cân đối.

+ Sử dụng phân bón lá PlantaGreenPower (PGP) liều lượng 3kg/ha pha với 750 – 800 lít nước phun lá định kỳ 3 – 4 lần, mỗi lần cách nhau 15 – 30 ngày giúp bổ sung khoáng trung vi lượng cho cây, giúp cây tăng cường quá trình quang hợp, giúp cây tăng hiệu quả sử dụng phân bón và phục hồi cây nhanh hơn.

+ Bón bổ sung phân chuồng hoai mục + chế phẩm vi sinh Trichoderma Forte (1kg/1 tấn phân chuồng hoai mục) giúp bổ sung các hợp chất hữu cơ tăng khả năng phục hồi cây đồng thời và tạo môi trường cho hệ vi sinh vật có lợi trong đất phát triển.

+ Tủ gốc cây bằng rơm rạ mục hoặc vật liệu che phủ (cách gốc 30 – 50 cm), tưới đủ ẩm trong những ngày nắng nóng, hanh khô, tránh tình trạng bị mất nước.

3.3. Đối với cây, vườn cây bị ngập nước

Việc đầu tiên là phải tạo mọi điều kiện để thoát hết nước trong vườn cây, vườn nào thấp dễ đọng nước nên đào mương, đánh rãnh để nước rút xuống càng nhanh càng tốt.

Khi nước rút hoàn toàn, lưu ý không nên làm gì cả cho đến khi đất khô, không nên mang thiết bị nặng, người hoặc vật nuôi để giẫm đạp lên khu vực dưới gốc cây. Bởi vì nó sẽ ảnh hưởng tiêu cực đến hệ thống rễ của cây làm cho cây bị ngạt khí và có thể chết.

Sau khi nước đã rút hoàn toàn và đất trong vườn đã khô cần thực hiện các bước sau:

Bước 1: Vệ sinh vườn: Loại bỏ rác bám trên cây để tránh tổn thương và loại bỏ nguồn bệnh. Rửa bùn bám lá để tăng khả năng quang hợp; Cắt bỏ cành gãy/bị tổn thương.

Bước 2: Xới phá váng mặt đất xung quanh gốc (độ sâu 5 – 10 cm) để cây có thể hút được oxy và chất kích thích để phục hồi bộ rễ.

+ Sử dụng chế phẩm vi sinh Trichoderma Forte với liều lượng 1kg/1000 m2 để bổ sung nấm đối kháng ức chế sự phát triển của các loại nấm gây hại, đồng thời giúp phân hủy chất hữu cơ và lân khó tiêu trong đất.

+ Sử dụng Tenabio RU (là một dạng humic phân tử lượng thấp giúp cây dễ dàng hấp thu); liều lượng sử dụng 2 lít/ha pha với 5.000 – 10.000 lít nước tưới đều quanh gốc để phục hồi bộ rễ, kích thích ra rễ mới.

Bước 3: Sau khoảng 7 – 10 ngày , để tăng cường khả năng phục hồi của cây cần bón bổ sung phân chuồng hoai mục + chế phẩm vi sinh Trichoderma Forte với liều lượng 1kg/1000 m2 để bổ sung nấm đối kháng ức chế sự phát triển của các loại nấm gây hại, đồng thời giúp phân hủy chất hữu cơ và lân khó tiêu trong đất tạo điều kiện thuận lợi cho rễ mới phát triển.

Bước 4: Khi bộ rễ tơ bắt đầu hồi phục (khoảng 10 – 15 ngày), kiểm tra thấy có rễ tơ xuất hiện thì bón phân NPK tổng hợp cân đối, đồng thời có thể phun bổ sung phân bón lá giúp tăng cường khả năng phục hồi của cây.

+ Sử dụng phân bón lá PlantaGreenPower (PGP) liều lượng 3kg/ha pha với 750 – 800 lít nước phun lá định kỳ 3 – 4 lần, mỗi lần cách nhau 15 – 30 ngày giúp bổ sung khoáng trung vi lượng cho cây, giúp cây tăng cường quá trình quang hợp, giúp cây tăng hiệu quả sử dụng phân bón và phục hồi cây nhanh hơn.

+ Bón bổ sung phân chuồng hoai mục + chế phẩm vi sinh Trichoderma Forte (1kg/1 tấn phân chuồng hoai mục) giúp bổ sung các hợp chất hữu cơ tăng khả năng phục hồi cây đồng thời và tạo môi trường cho hệ vi sinh vật có lợi trong đất phát triển.

+ Tủ gốc cây bằng rơm rạ mục hoặc vật liệu che phủ (cách gốc 30 – 50 cm), tưới đủ ẩm trong những ngày nắng nóng, hanh khô, tránh tình trạng bị mất nước.